Mapa Kalska z 1933 roku.

Przedstawiam kolejną już mapkę Kalska. Ta wydaje mi się chyba najdokładniejsza, pochodzi z 1933 roku. Jakie wnioski wyciągam po jej obejrzeniu i wnikliwej analizie?
Otóż naliczyłem co najmniej 5 stawów, wiatrak w płn. - zach. części wsi, zlokalizowany ewangelicki cmentarz nieopodal tego wiatraka, owczarnię w płn. - wsch. części wioski, przed dawnym majątkiem ( po prawej stronie) zlokalizowana była studnia. Co ciekawe- w płd. części wsi, przy drodze w kierunku Sulechowa, zlokalizowano były katolicki cmentarz? Zaznaczono to na mapie jako " ehem. Chs.".
Naturalnie, większość tych informacji trzeba zweryfikować. Pytanie jednak- gdzie i jak? Mam nadzieję, że coś o tym będziecie wiedzieć.

Małe jest piękne!

Odkrywanie piękna danej miejscowości widziane oczami przybysza z zewnątrz zawsze jest inne, niż spojrzenie tubylca. To jest prawda. Dlatego też miałem dziś okazję dzięki pomocy moich kalskich przyjaciół- Ani i Adama, aby zobaczyć w Kalsku to, co jest najważniejsze, mniej ważne i dla innych może mało ważne, dla mnie jednak bezcenne!
Nasz fotoreportaż zacznę może od niewątpliwej wizytówki wsi, czyli pałacu. Najpierw kilka słów o samym pałacu:
Pałac wzniesiony został przez rodzinę von Bornstädt na przełomie XVII i XVIII wieku, przebudowany przez Otto von Sydowa w 2 połowie XIX wieku, który powiększył pałac o dostawienie skrzydła bocznego od północy. W latach 1910-20 dobudowano skrzydło południowe i je powiększono. Na pocztówkach widoczne zmiany dotyczące również wieży w narożniku północno-wschodnim. Pałac założony na planie podkowy, z ośmioboczną trzykondygnacyjną wieżą w narożniku północno-wschodnim, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, kryty dachem cztero-, trzy- i dwukondygnacyjnym. Elewacja frontowa wyróżniona jest w części centralnej trzyosiowym ryzalitem z wejściem głównym, przesłoniętym gankiem wspartym na dwóch kolumnach. Powyżej nad środkowym oknem kamienna tablica z kartuszem, herbem rodziny von Sydow. Na elewacji północnej, przy wieży znajduje się zadaszony taras. Fasadę ogrodową tworzą skrzydła boczne oraz korpus główny. Wewnątrz zachowała się reprezentacyjna sień z klatka schodową i drewnianymi schodami, sztukatorska dekoracja sufitów, stolarka drzwi oraz częściowo amfiladowy układ pomieszczeń. Pałac w otoczeniu parku z XVIII wieku.( źródło: http://zamkilubuskie.pl/kalskkalzig/).
Od 1969 roku pałac był użytkowany przez Rol­niczy Zakład Doświadczalny, następnie Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W la­tach siedemdziesiątych mieścił się w nim Ośrodek Szkoleniowy Mechanizatorów, przed­szkole, biblioteka, magazyn BHP. Od 1995 roku budynek wszedł w skład Zasobu Wła­sności Rolnej Skarbu Państwa i w 1998 został przekazany przez Agencję Rolną Skarbu Państwa na potrzeby Wyższej Szkoły Zawodowej Administracji Publicznej w Sulechowie. Został wówczas wyremontowany i adaptowany na potrzeby szkoły. ( źródło: http://www.lwkz.pl/monument/show/id/455)

Kolejną, znaną wszystkim wizytówką wsi jest kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej.
Krótki opis kościoła:

Kościół znajduje się przy głównej drodze prowadzącej przez Kalsk, więc zlokalizowanie go nie jest żadnym problemem. Świątynia została zbudowana w pierwszej połowie XVI wieku (nad wejściem znajduje się cegła z rokiem 1521, choć prawdę mówiąc nie zauważyłem jej). Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to kościół drewniany, ale w rzeczywistości drewniana jest tylko wieża nakryta wysokim hełmem. Wieża jest zresztą 200 lat młodsza od ceglano-kamiennej cześci budowli. Ciekawie prezentują się portale w kształcie oślego grzbietu. Początkowo była to świątynia katolicka, ale 1526 roku została przejęta przez protestantów.
Na zdjęciach dostępnych w internecie widać, że jeszcze w latach trzydziestych wyposażenie kościoła było całkiem bogate, jednak do dnia dzisiejszego nic z wyposażenia nie zachowało się. Po II wojnie światowej remont kapitalny zakończył się w roku 1959. Na pamiątkę rok ten uwieczniono nad południowym portalem.
Na terenie kościoła znajduje się kaplica nagrobna z pierwszej połowy XIX wieku. Ryzalit z wejściem ozdobiony jest pilastrami, gzymsem oraz naczółkiem zawierającym herb, podobny do herbu znajdującego się na pobliskim pałacu. ( za http://zielonogorskie.com/kalsk-kosciol-matki-bozej-czestochowskiej/)
( Akurat tę cegłę  zauważyłem, choć sam rok jest mało wyraźny)

Kolejna ciekawa rzecz warta zobaczenia, to kalskie stawy, zwłaszcza ten największy, w centrum wsi. Wykonano przy nim ogrom pracy- wyczyszczono go, umocniono brzegi itp. Teraz prezentuje się naprawdę wspaniale.

Trafił się nam nawet taki obrazek- pasące się owce.

Jedna z głównych ulic Kalska.

Byliśmy też na cmentarzu ewangelickim, gdzie jest kwatera rodzinna rodziny von Sydow. Same płyty nagrobne są dość dobrze zachowane, jednakże przydałoby się tam trochę je oczyścić z roślinności . Byłyby wtedy lepiej wyeksponowane. Przedtem jednak tablica umieszczona przy wejściu na cmentarz.
Treść napisu na tablicy:
" Miejsce Pamięci.
Tu spoczywają w Bogu byli mieszkańcy Kalska. Obiekt chroniony zgodnie z artykułem 32 ustęp 2 traktatu zawartego pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalna Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z dnia 17 czerwca 1991 roku.
Hans i Bernd von Sydow."

 Między innymi napisami wyczytałem, że pochowana tu była Emma von Sydow.

I to już praktycznie koniec naszej subiektywnej wycieczki po Kalsku. Zapewne ominąłem wiele jeszcze ciekawych miejsc. Mam nadzieję, że za jakiś czas wrócę tu pewnie jeszcze nie raz, bo na pewno warto.
Przy okazji prosiłbym wszystkich, którzy mają jakieś stare fotografie czy dokumenty z  dawnego Kalska o kontakt z nami. Chętnie je umieścimy.

Lista byłych mieszkańców Kalska.

Nie pamiętam już czy kiedykolwiek publikowałem gdzieś tę listę. Myślę, że jednak nie zaszkodzi pokazać ją drugi raz. Jest to wykaz byłych mieszkańców Kalska, którzy się tu urodzili ( lub ich potomków) a teraz mieszkają w różnych miejscach Niemiec bądź innych krajów.
Lista poniższa pochodzi z biuletynu " Heimatbrief 2017" Stowarzyszenia Heimat Kreis Züllichau- Schwiebus.

      Bonitz, Fee, ur. 15.06.1941, zam. Poczdam

    Bussche, Martina von, ur. 09.02.1936, Celle

     Carmer, Sylvius Graf von, ur. 16.09.1943, Gräfelfing

  Dichta, Christa, z domu Weiß, ur. 21.05.1933, Breddin

   Dubrow, Walter, ur. 15.02.1933, Langen

   Dulle, Gerda, z domu Günther, ur. 10.12.1924, Würzburg

   Feilitzsch, Stephanie von Freifrau, ur. 07.06.1976, Tübingen

      Frankenberg, Dr. Moritz von, ur. 29.05.1965, Heidelberg

  Frankenberg, Hubertus von, ur. 12.06.1935, Hannover

  Frankenberg, Johann Heinrich von, ur. 12.10.1976, Schnakenbek

   Hirch, Erwin, ur. 11.12.1930, Hemmoor

    Hülst, Dr. Friedhard von, ur. 28.02.1954, Crivitz

   Irgang, Gerhard, ur. 11.06.1936, Neuenhagen

    Kaczmarek, Heinz, ur.18.01.1929, Küdow

Redlich, Hans, ur. 23.08.1931, Hohenstein

    Rohr, Franziska von, z domu von Sydow, ur. 26.11.1942, Düsseldorf

  Ruchniewitz, Anneliese, z domu Hirt, ur.29.08.1934, Cottbus

   Schmettow, Alexandra,  hrabina, ur. 04.07.1930, Dörverden

  Schult, Vera, z domu  Lausch, ur. 04.10.1929, Bitter

    Schulz, Ottokar, ur. 04.10.1941, Lindow

  Seifert, Werner, ur. 11.04.1929, Langen

 Stein, Martha, z domu Habermann, ur. 27.02.1915, Priort

    Sydow, Dr. Bernd von, ur. 14.03.1939, Schnackenburg

  Sydow, Hans von, ur.12.06.1936, Schnackenburg

 Wenzel, Elfriede, ur. 26.07.1921, Lübeck

 Winterfeld, Ellen von, z domu von Sydow, ur. 29.12.1934, Schnackenburg

 Winterfeld, Ernst von, ur. 20.04.1967, Schnackenburg

  Winterfeld, Franz von, ur. 09.11.1972, Schnackenburg

Zimmermann von Siefart, Ralf Christoph, , ur. 23.09.1958, Wiesbaden

Kalskie pomniki wojenne.

Jakiś czas temu podjąłem temat pomnika wojennego w Kalsku, którego nie można zlokalizować. Teraz okazuje się, że były dwa takie pomniki - jeden w formie głazu ( pierwsza fotografia) i drugi ( zapewne postawiony później) bardziej tradycyjny z orłem na samej górze.
Analizując otoczenie obu pomników nie sposób określić jednoznacznie gdzie one się znajdowały. Pomnik  otoczony drzewami iglastymi ( zapewne świerkami) mógł znajdować się w okolicach przypałacowego parku. Pojawia się jednak pytanie- czy w tym parku rosły wtedy świerki?
Pomnik nowszy znajdował się w otoczeniu drzew liściastych co wskazywałoby na to, że stał w centrum wioski. Gdzie jednak? Może gdzieś blisko stawu?
To wszystko tylko moje dywagacje i domysły na ten temat. Pan von Sydow w trakcie swej ostatniej wizyty w Kalsku obiecał sprowadzenie georadaru . Być może w ten sposób dojdziemy do tego gdzie mogły być zakopane oba pomniki. Nie wiadomo jednak czy oba, czy tylko jeden?
Szkoda, że nie ma praktycznie nikogo, kogo można by się spytać o to. starsi mieszkańcy tego nie pamiętają. Wiemy raczej na pewno, że został gdzieś zakopany. Podobny przypadek zakopania takiego pomnika był w Ostrzycach ( gm. Trzebiechów), ale tam szczęśliwie znaleziono go i odkopano. Trzeba mieć nadzieję, że tak będzie i w Kalsku.
Gdyby jednak jakimś trafem któryś z naszych Czytelników wiedział coś na ten temat, bardzo prosimy o podzielenie się z nami tą wiedzą.

Wiem, że zdjęcia są marnej jakości, ale niestety, lepszych nie mam.

O siwym koniu w kalskim kościele.

W opracowaniu G. Zerndta " Heimatkreis Züllichau-Schwiebus"znalazłem legendę, która wydarzyła się w Kalsku przed wieloma laty. Tłumaczenie nie jest może idealne, jeśli ktoś może, niech mnie poprawi.

"O siwku z kalskiego kościoła.
Razu pewnego zmarła była pewne staruszka, której ciało złożono w przedsionku prastarego kalskiego kościoła. Z wieczora parobcy i służki zasiedli razem w przędzalni wspominając także to i owo z jej życia. Była tam takoż i służka, która u staruszki służyła długie lata, i która pragnąc wielce ujrzeć ją raz jeszcze, chciała tej jeszcze nocy pójść przy niej posiedzieć. Wokół tamtejszego kościółka nieraz już działy się dziwne rzeczy i niejednemu zdarzyło się już widzieć tam, na okalającym go murze, czerwonego diabełka, toteż nikt nie dawał wiary, że dziewczyna ta waży się tam pójść. Do giezła staruszki miała jednak przyczepić czarną wstążkę. Stojąc już u progu kościoła, do uszu służki doszły jakieś hałasy, od których włosy stanęły jej ze strachu na głowie. Pomyślała sobie jednak tak: „Wszak staruszka niczego złego nie uczyniła mi za życia, to i martwa też mi nic złego nie zrobi”, po czym otworzyła drzwi. Wtem prosto na nią wyskoczył biały koń. Przerażona dziewczyna pochwyciła go za cugle, zdążyła jeszcze przypiąć do giezła wstążkę, konia zaś powiodła do domu. Ponoć skradziono go tamtej nocy i pozostawiono w kościele." (tłum. Marek Biszczanik, UZ)

Potomkowie rodziny von Sydow z wizyta w Kalsku.

W dniu 2. 06. 2018 roku Pani sołtys Krysia Talaga wraz z radnym Krzysztofem Kluczyńskim spotkali się z potomkami byłych właścicieli naszego pałacu rodziną von Sydov. Rozmawiali o Kalsku teraz i sprzed laty a głównym tematem rozmowy było odnalezienie historycznego już kamienia upamiętniającego byłych mieszkańców Kalska, którzy zginęli podczas pierwszej wojny światowej .
Rodzina von Sydov zobowiązała się ponieść koszty w odnalezieniu kamienia przy pomocy georadaru.
Mamy nadzieję że wspólnymi siłami uda nam się wydobyć pomnik i ustawić go w przypałacowych ogrodach.
Ja ze swej strony zrobiłem wykaz żołnierzy,  którzy zginęli na różnych frontach I wojny światowej.
Przedtem jednak fotografie z tego spotkania a także zdjęcie wspomnianego pomnika wojennego, które otrzymałem dzięki uprzejmości Pani Krysi.

Appelt Gustav, z Brigade-Ersatz-Bataillon 7 , zginął 30.04.1915 roku

Appelt Herrmann , zginał 1.05.1918 roku1915 roku

Blache Friedrich z Reserve-Infanterie-Regiment 8 , zginął 02.07.1915 roku

Diehr August z Infanterie-Regiment 69 , 14.06.1915 roku1915

Diehr Ernst z Füsilier-Regiment 37 , zginał 17.04.1916 roku1915

Diehr Herrmann z Grenadier-Regiment 12 , zginął 03.04.1916 roku1915

Diehr Herrmann z Reserve-Infanterie-Regiment 205 , zginął 16.08.1915 roku

Enge Franz, zginął 15.06.1918 roku

Felsch Berthold z Infanterie-Regiment 116 , zginął 29.03.1919 roku1915

Felsch Herrmann, zginął 22.03.1917 roku

Fiedler August, zginał 28.10.191

Fränzel Paul z Radfahrer-Bataillon 1, zginął 19.02.1919 roku

Grieger Heinrich z Infanterie-Regiment 41 , zginął 03.07.1915 roku

Grieger Wilhelm , zginał 18.05.1918 roku

Günther August, zginał 16.11.1918 roku

Günther Wilhelm z III. Pionier-Bataillon 28 , zginał 11.08.1915 roku

Hauch Paul z Infanterie-Regiment 45 , zginał 19.01.1915 roku

Heinze Otto z Reserve-Infanterie-Regiment 52 , zginął 16.10.1915 roku

Hilsenitz Karl, zginął 10.05.1917 roku

Hilsenitz Wilhelm z Grenadier-Regiment 3, zginał 23.06.1915 roku

Hindenberg Achim z Landwehr-Infanterie-Regiment 83 , zginął 28.10.1915 roku

Hoffmann August z Infanterie-Regiment 346 , zginął 04.11.1916 roku

Hoffmann Otto z Grenadier-Regiment 3 , zginął 29.06.1915 roku

Höricke Gustav, zginął 05.10.1918 roku

Höricke Herrmann, zginał 28.06.1918 roku

Jentsch Paul z Reserve-Infanterie-Regiment 91 , zginał 22.09.1916 roku

Krause gen. Gaßner Gustav, zginął 22.03.1915 roku

Krüger Heinrich z Landwehr-Infanterie-Regiment 8 , zginał 11.05.1914 roku

Krüger Herrmann z Reserve-Infanterie-Regiment 8 , zginał 25.10.1916 roku

Krüger Otto z Feldartillerie-Regiment 266 , zginał 02.12.1916 roku

Kühn Paul, zginał 21.05.1917 roku

Lange August z Infanterie-Regiment 74 , zginął 01.04.1916 roku

Lange Gustav z Infanterie-Regiment 52 , zginął 20.10. 1914 roku

Lange Herrmann z Reserve-Infanterie-Regiment 52 , zginął 07.09.1915 roku

Lange Wilhelm z Reserve-Infanterie-Regiment 206 , zginął 30.11.1916 roku

Magasch Wilhelm z 6. Garde-Infanterie-Regiment , zginał 19.06.1916 roku

Pikol Herrmann z Infanterie-Regiment 21 , zginął 05.10.1916 roku

Pohle Paul, zginął 19.12.1917 roku

Päch Robert z Leib-Grenadier-Regiment 8 , zginął 26.06.1916 roku

Rachner Herrmann, zginął 10.01.1917 roku

Redlich Richard, zginął 26.06.1918 roku

Schacher Robert z Reserve-Infanterie-Regiment 269 , zginął 10.11.1915 roku

Schulz Reinhold, zginął 17.06.1917 roku

Schulz Paul I z Grenadier-Regiment 4 , zginął 05.10.1915 roku

Schulz Paul IV z Infanterie-Regiment 52 , zginął 20.03.1916

Schönknecht Heinrich, zginął 19.11.1917 roku

Ullrich Alfred, zginął 02.06.1917 roku

Vorverk Ferdinand z Infanterie-Regiment 54 , zginął 31.05.1919 roku

Walter Herrmann z Landwehr-Infanterie-Regiment 35 , zginął 06.11.1914 roku

Wastrack Herrmann z Infanterie-Regiment 52 , zginął 24.08.1916 roku

Wenzel Ernst z Reserve-Infanterie-Regiment 93 , zginął 09.09.1915 roku

Woid Ernst z Infanterie-Regiment 21 , zginął 08.01.1919 roku

Woide Herrmann z Infanterie-Regiment 52 , zginął 22.12.1914 roku

Woidt Otto, zginął 11.12.1916 roku

Zucker Ernst, zginął 31.10.1918 roku

Zucker Herrmann z 3. Garde-Regiment zu Fuß , zginął 23.08.1915 roku

Muszę zaznaczyć, że daty podane obok nie zawsze były datami śmierci danego żołnierza na polu bitwy. Mogli też umrzeć  w wyniku odniesionych ran w późniejszym czasie.

O Kalsku.

W ciekawej broszurce pt. " Wspólne polsko- niemieckie dziedzictwo kultury- wiejski obszar gminy Sulechów" pod redakcja Iwony Pierzchlewskiej i Christine Binroth znajdujemy ciekawy opis dotyczący historii Kalska. Do artykułu dołączono ciekawe zdjęcia.

Wesołych Świąt!