Stanisław Czub- kowal z Kalska.

Być może społeczność Kalska znała tego zasłużonego człowieka, ale myślę, że warto przypomnieć jego nietuzinkowa sylwetkę.

Ciekawostki z najnowszej historii.

W ciekawym opracowaniu pt. "Plan odnowy miejscowości Kalsk na lata 2011-2020" znalazłem sporo ciekawostek, nie tylko historycznych. oto np. ciekawy opis dotyczący odkryć archeologicznych w tej okolicy.

Jest też wzmianka o sołtysach z ostatniego okresu czasu.

W tym opracowaniu jest wiele ciekawych wątków, jak np. projekt remontu sali wiejskiej, ale widocznie z nieznanych nam przyczyn, jak na razie tego nie zrobiono.

Kalsk w gromadzie Buków.

Znalazłem  ciekawy zapis z 1 stycznia 1945 roku, świadczący o tym, że Kalsk wraz z Łęgowem i Bukowem tworzyły gromadę lub gminę, trudno to określić.
Wg tego zapisu administracja znajdowała sie jednak w Kalsku.
 W roku 1926 właścicielem kalskiego majątku był von Sydow, jednakże już pod datą 29 czerwca 1933 roku zarządcą  ( komisarzem) jest Gerhardt Woidt z Kalska. W styczniu 1941 roku administratorem był Reinhold Semmler, od 3 lutego jego zastępcą został Paul Bauer zarządzający folwarkiem w Kępsku. W roku 1945 majątkiem zarządzał Otto Mettner.

O osadnikach.

Interesujący artykuł o osadnikach.
Bardzo ciekawie przedstawiała się ewidencja transportów. 28 kwietnia 1945 r. przybył transport z 80 rodzinami z Wołkowyska, Stanisławowa, Szumska, które osiedliły się w Grodziszczu, Witkowie, Senfeld (Rokietnica), Mostkach i Łąkach. 8 maja 1945 r. do Świebodzina dotarł transport składający się z 246 rodzin pochodzących z Stanisławowa, Szumska, Tomaszgód, Łucka, Horodyszcz. Ludzie ci osiedlili się w Wilkowie, Kalsku, Radoszynie i Łąkach. Kolejnego wpisu w ewidencji transportów dokonano 1 czerwca 1945 r.. Przybyło wówczas 178 rodzin z Brzeżan, Czortkowa, Stanisławowa, Tarnopola i Tłumacz. Przesiedleńcy zamieszkali w Milboku (Ołobok), Rudgerzowicach, Lubrzy, Kijach i Niedźwiedźu. Osiem dni później kolejnych 165 rodzin przybyło z Wilna, Zbaraża i Kowel. Osiedlono ich w Świebodzinie i Grodziszczu. 20 czerwca 1945 r. 259 rodzin przyjechało z Równego, Kowel, Wilna, Postawy, Łucka, Olechówka. Wszyscy otrzymali przydziały w Świebodzinie. Największy do tej pory transport przybył ostatniego dnia czerwca 1945 r. składał się on z aż 459 rodzin, które do tej pory mieszkały w Ostrogu, Brzeżanach, Równem i Łucku. Od teraz ich nowym domem został Świebodzin i Lubinicko. W kolejnych tygodniach przybywały kolejne pociągi z Wilna, Włodzimierza Wołyńskiego, Lidy, Grodna, Baranowicz, Trembowli. 

Myślę, że dobrze byłoby poznać niektóre najstarsze osoby z Kalska, które przybyły tu zaraz po wojnie i spisać ich wspomnienia. A może juz to ktoś zrobił?

O historii Kalska.

Kalsk to wieś o trzynastowiecznej metryce. W 1385 roku Kalskiem władał Jachnicz Celma, w 1466 roku nieokreślona z nazwiska wdowa po Andrzeju. W 2 ćwierci XVI wieku podzielona była pomiędzy rodziną von Bornstadt i von Loben. Od początku XVII wieku w całości wieś należała do rodziny von Bornstadt. W 1792 roku majątek został kupiony przez Ludwiga von Sydow– porucznika pułku dragonów, późniejszego dyrektora prowincji głogowsko-żagańskiej, właściciela Smardzewa i Szczańca.
Po śmierci Ludwiga von Sydow w roku 1821, majątek przejmuje jego trzeci, najmłodszy syn- Ferdinand von Sydow ze Smardzewa. Po jego śmierci w 1826 roku, dobra otrzymuje najmłodszy z dwóch niepełnoletnich synów- Otto, będący pod kuratelą ciotki- Charlotty Zaleskiej von Zimmermann, z domu von Sydow. W 1852 roku Otto von Sydow żeni się z Johanną von Unruh. Z jego inicjatywy dochodzi do przebudowy pałacu oraz założenia parku krajobrazowego. Do 1945 roku dobra były w rękach rodziny von Sydow. Ostatnim właścicielem był Karl von Sydow.
Po 1945 roku w posiadaniu Skarbu Państwa. Od 1969 roku pałac użytkowany przez Rolniczy Zakład Doświadczalny, później przez Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W latach 70-tych mieścił się w nim Ośrodek Szkoleniowy Mechanizatorów, przedszkole, biblioteka, magazyn BHP. Od 1995 roku w rękach Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, od 1998 roku przekazany przez Agencję Rolną Skarbu Państwa Wyższej Szkole Zawodowej Administracji Publicznej w Sulechowie
Pałac wzniesiony przez rodzinę von Bornstadt na przełomie XVII i XVIII wieku, przebudowany przez Otto von Sydowa w 2 połowie XIX wieku, który powiększył pałac o dostawienie skrzydła bocznego od północy. W latach 1910-20 dobudowano skrzydło południowe i je powiększono. Na pocztówkach widoczne zmiany dotyczące również wieży w narożniku północno-wschodnim.
Pałac założony na planie podkowy, z ośmioboczną trzykondygnacyjną wieżą w narożniku północno-wschodnim, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, kryty dachem cztero-, trzy- i dwukondygnacyjnym. Elewacja frontowa wyróżniona jest w części centralnej trzyosiowym ryzalitem z wejściem głównym, przesłoniętym gankiem wspartym na dwóch kolumnach. Powyżej nad środkowym oknem kamienna tablica z kartuszem, herbem rodziny von Sydow.
Na elewacji północnej, przy wieży znajduje się zadaszony taras. Fasadę ogrodową tworzą skrzydła boczne oraz korpus główny. Wewnątrz zachowała się reprezentacyjna sień z klatka schodową i drewnianymi schodami, sztukatorska dekoracja sufitów, stolarka drzwi oraz częściowo amfiladowy układ pomieszczeń.
(Tekst na podstawie opracowania Iwony Peryt-Gierasimczuk- „Czas architekturą zapisany. Zabytki województwa zielonogórskiego” Państwowa Służba Ochrony Zabytków Oddz. Zielona Góra 1998, s.85-86
Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Zielona Góra 2007, 120- 122)

 O rodzie von Löben.
Ród von Löben uchodził za jeden ze starszych na Śląsku. W tradycji wspominano o Janie von Löben, który był marszałkiem dworu księżnej św. Jadwigi Śląskiej. Można wyróżnić co najmniej dwa pnie tego rodu-śląsko- górnołużycką i dolnołużycką. Wspomina się, że około 1400 r. wywodzący się z linii dolnołużyckiej Melchior von Löben był dziedzicem Korczycowa.
W 1476 roku Caspar von Löben posiadał Niekarzyn. Na początku panowania kurfirsta Joachima II , jego następcy Siegismund i Christoph nie tylko odziedziczyli ojcowiznę, ale rozszerzyli stan posiadania na pobliski Kalsk.
W 1502 roku Siegismund z Niekarzyna nabył od Georga piszącego się z Dąbia ( von Gersdorf) majątek w Pałcku. Utrzymano go w całości aż do końca XVI wieku. Jeszcze w 1592 roku władali nim wnukowie nabywcy Georg i Christoph.
Ponad 20-letnie sprawowanie funkcji amtmanna przez dziedzica folwarku w Kalsku Hansa von Löben na Zamku Sulechowskim , umocniło pozycję jego rodziny również wśród szlachty sulechowskiej.

( na podstawie opracowania p. Tadeusza Dzwonkowskiego "Emancypacja szlachty sulechowskiego weichbildu w XVI wieku" )

W

Ciekawostki, interesujące informacje.

Oto jak przedstawiała się liczba mieszkańców Kalska w poszczególnych latach:
1895- 464 mieszkańców
1910- 427
1925- 618
1933- 552
1939- 573
Dla porównania rok 2014- 831  mieszkańców.
Inne ciekawe dane:
W 1925 roku były tu 144 domy.
W majątku kalskim w roku 1895 zamieszkiwało 178 osób, a w roku 1910- 137 osób. Majątek rodziny von Sydow w roku 1895 zajmował obszar 9, 3 km.kw.

Jakiś czas temu trafiła nam się gratka- modlitewnik pochodzący z końca XIX w. ( prawdopodobnie z lat 1880-85) będący własnością Marthy Schulz, mieszkanki Kalska, wydany w Sulechowie w wydawnictwie Hermann Hampel i Syn.
Oto dwie strony tego modlitewnika:

żeton ( cechownik?) znaleziony przez jednego z eksploratorów.



























Kolejny ciekawy dokument- jest to fragment kartki pocztowej z roku 1937 ze stemplami poczty w Kalsku.

                                                                    
Stempel pocztowy z Kalska używany w latach  1872-1915. Przedstawiony poniżej pochodzi z 10 lipca 1898 roku.

Kolejna ciekawostka pocztowa- list polecony z Kalska do Sopotu .













Koperta ze stemplem poczty w Kalsku, zapewne przedwojenna.